Ostatni spokojny stan posiadania, czyli jak rozgraniczyć nieruchomość

Na czym polega rozgraniczenie nieruchomości?

Szczegółowe uregulowania prawne w zakresie rozgraniczenia nieruchomości zostały zawarte
w ustawie z dnia 17 maja 1989 roku – prawo geodezyjne i kartograficzne.

W myśl art. 29 ust. 1 celem rozgraniczenia jest ustalenie przebiegu granic nieruchomości przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie ich przy pomocy znaków granicznych na gruncie oraz sporządzenie stosownej dokumentacji. W związku z tym rozgraniczeniu mogą podlegać wszystkie granice nieruchomości albo jedynie cześć z nich.

Jaki organ jest właściwy w postępowaniu rozgraniczeniowym?

W zakresie postępowania rozgraniczeniowego organem właściwym jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), który postępowanie przeprowadza co do zasady na wniosek strony, a z urzędy w przypadku postępowania scaleniowego lub gdy jest to uzasadnione potrzebami narodowymi lub interesem społecznym, jednakże rozgraniczenie nieruchomości możliwe jest również w ramach postępowania sądowego, tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 30.12.1967 roku, III CZP 95/67.

Jak wygląda administracyjne postępowanie rozgraniczeniowe?

Czynności związane z ustaleniem przebiegu granic w postępowaniu rozgraniczeniowym dokonuje upoważniony przez wójta geodeta. Przy czynnościach tych istotne są między innymi mapy, znaki graniczne oraz pozostałe dokumenty dotyczące nieruchomości. W sytuacji gdy wspomniane znaki graniczne, mapy oraz dokumentacja nie dają podstaw do ustalenia przebiegu granic, jak również w sytuacji gdy ich brak możliwe jest dokonanie przebiegu granicy na podstawie zgodnych oświadczeń złożonych przez strony. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia granicy na podstawie zgodnych oświadczeń stron ze względu na istniejący między nimi spór zadaniem geodety zgodnie z przepisami prawa geodezyjnego i kartograficznego jest nakłanianie stron do zawarcia ugody, której przepisy prawa nadają moc ugody sądowej.

Wezwanie na grunt celem ustalenia przebiegu granicy doręcza się stronom nie później niż 7 dni przed terminem. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo strony nie wstrzymuje czynności podejmowanych przez geodetę. Jednakże w sytuacji usprawiedliwionej niemożności stawiennictwa przez stronę czynności dokonywane przez geodetę zostają wstrzymane maksymalnie na okres 1 miesiąca.

Czynności dokonywane przez geodetę w celu ustalenia przebiegu granic kończy sporządzenie aktu ugody, jeżeli strony zdecydowały się do zawarcia przed geodetą albo protokołu granicznego.

W przypadku gdy strony nie zawarły ugody przed geodetą, a zebrane w postępowaniu dowody lub zgodne oświadczenia stron pozwoliły na ustalenie przebiegu granic, wójt dokonuje czynności mające na celu sprawdzenie prawidłowości działań podjętych przez geodetę, jak również sprawdzenie dokumentacji pod kątem prawnym. W przypadku wadliwości czynności podjętych przez geodetę, dokumentacja podlega zwrotowi celem poprawy lub uzupełnienia. Natomiast
w sytuacji gdy czynności podjęte przez geodetę przy ustaleniu granicy zostały wykonane prawidłowo, wójt wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości, co więcej dokumentacja techniczna sprawy zostaje włączona do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

W przypadku gdy strona byłby niezadowolona z ustalonych decyzją granic, zgodnie z art. 33 prawo geodezyjne i kartograficznego, w terminie 14 dni od doręczenia decyzji rozgraniczeniowej może zażądać przekazania sprawy do rozpoznania sądowi.

Jakie są kryteria sądowego rozgraniczenia nieruchomości?

Po przekazaniu sprawy rozgraniczeniowej sądowi orzeka on stosując art. 153 kodeksu cywilnego, w związku z czym każde z kryteriów wskazanych w tym przepisie ma pierwszeństwo względem kolejnego. W związku z tym w pierwszej kolejności przy orzekaniu bierze sąd pod uwagę stan prawny, który zostaje ustalony na podstawie zarówno dokumentów urzędowych, prywatnych, jak również przy wykorzystaniu osobowych źródeł dowodowych jakimi w trakcie procesu mogą być zeznania świadków oraz przesłuchanie stron.

W sytuacji gdy nie jest możliwe ustalenie granic w oparciu o stan prawny wykorzystane zostaje kryterium ostatniego spokojnego stanu posiadania. Uregulowania zawarte w kodeksie cywilnym nie wskazują jak długo powinno trwać spokojnie posiadanie. Doktryna ugruntowała pogląd, że ostatnim stanem spokojnego posiadania jest posiadanie trwające przez dłuższy czas, które nie zostało niczym zakłócone. Co więcej postanowieniem z dnia 06.05.1974 roku, III CRN 81/74 wyjaśnił, że „do stwierdzenia bowiem spokojnego stanu posiadania nie wystarcza w tym wypadku ustalenie, iż granica istnieje przez okres dłuższy niż 1 rok, a więc że sąsiad utracił już możność wytoczenia powództwa posesoryjnego”.

W przypadku rozgraniczenia bazującego na kryterium ostatniego spokojnego stanu posiadania nie można opierać się na wyroku zapadłym w sprawie o naruszenie posiadania

Jednakże kiedy kryterium ostatniego spokojnego stanu posiadania nie daje możliwości ustalenia przebiegu granic, a strony postępowania rozgraniczeniowego nie zdecydowały się na zawarcie ugody, możliwym jest ustalenie przebiegu spornych granic z uwzględnieniem wszelkich okoliczności, co nie wyklucza możliwości przyznania jednej ze stron dopłaty pieniężnej.

Masz pytania? Porozmawiaj z nami – kliknij tutaj.