Sądowe nabycie spadku a notarialne poświadczenie dziedziczenia

Zgodnie z obowiązującymi przepisami spadkobierca, aby nabyć prawa do spadku może wystąpić do sądu i uzyskać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku bądź udać się do notariusza w celu sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.

Sądowe nabycie spadku

Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku? Jak wynika z przepisów kodeksu cywilnego, katalog osób uprawnionych do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest otwarty, zdeterminowany jednak przez pojęcie interesu. Zgodnie z treścią art. 1025 § 1 kodeksu cywilnego, sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Należy przy tym zaznaczyć, że chroniony jest interes zarówno osobisty jak i majątkowy, który winno się udowodnić stosownymi dokumentami. Powyższe wskazuje, że z wnioskiem wystąpić mogą nie tylko następcy prawni czy spadkobiercy testamentowi, lecz także osoby trzecie np. wierzyciele.

Jaki jest sąd właściwy do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

Z wnioskiem występuje się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, do sądu miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.

W jakim terminie złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Jak wskazuje art. 1026 kodeksu cywilnego, stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku czyli daty śmierci spadkodawcy. Jednakże w przypadku, gdy wszyscy znani spadkobiercy złożyli oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może być wydane przed upływem sześciu miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy. Uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku nie ulega przedawnieniu.

Jaka jest opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

Zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wniosek podlega opłacie sądowej w kwocie 100 zł (jeżeli sprawa dotyczy jednego spadkodawcy) plus 5 zł tytułem wpisu do Rejestru Spadkowego.

Jakie dokumenty będą potrzebne do sporządzenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien wskazywać jako uczestników postępowania wszystkich następców prawnych po osobie zmarłej (w przypadku dziedziczenia ustawowego) oraz spadkobierców ustanowionych przez spadkodawcę (zmarłego) w testamencie (jeżeli testament został sporządzony) wraz z podaniem kim ta osoba była dla spadkodawcy (mąż, żona, syn, córka, brat itp.). W związku z powyższym, należy pozyskać dokumenty mające na celu udowodnienie kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia po zmarłym takie jak: testament w oryginale – jeśli był sporządzony, odpis skrócony aktu zgonu (oraz akt małżeństwa zmarłego- w przypadku, gdy żyje małżonek zmarłego) w oryginale, odpisy skrócone aktów urodzenia lub małżeństwa dzieci zmarłego- w oryginale, jeżeli zmarły nie miał dzieci- odpisy skrócone aktów urodzenia lub aktów małżeństwa rodzeństwa zmarłego, akt małżeństwa rodziców zmarłego (jeżeli żyją) – w oryginale.

Postępowanie sądowe

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku inicjuje postępowanie sądowe, podczas którego sąd ustala krąg spadkobierców oraz czy zmarły pozostawił testament. Na rozprawę wzywani są wnioskodawca oraz uczestnicy. Po przeprowadzeniu postępowania sąd wydaje postanowienie w przedmiocie nabycia spadku, które ma charakter deklaratoryjny.

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia

Alternatywnym rozwiązaniem w stosunku do sądowego nabycia spadku jest sporządzenie przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. Zarejestrowany w Rejestrze Spadkowym akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jednakże należy pamiętać, iż poświadczenie dziedziczenia może nastąpić tylko i wyłącznie na zgodne żądanie osób, które są potencjalnymi spadkobiercami z mocy ustawy lub testamentu. Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia nie jest możliwe w przypadku dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych, tj. testamentu ustnego, testamentu podróżnego oraz testamentu wojskowego. Ponadto notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia jeżeli w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku; w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, mogące być spadkobiercami ustawowymi lub testamentowymi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone; w sprawie brak jurysdykcji krajowej (np. spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem czy w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą). Akt poświadczenia dziedziczenia nie może być sporządzony także w przypadku, gdy spadkodawcą jest zmarły przed dniem 1 lipca 1984 r. Ponadto należy pamiętać, że jeżeli spadek ma przypaść jako spadkobiercy ustawowemu gminie lub Skarbowi Państwa, a przedstawione przez osobę zainteresowaną dowody nie są wystarczające do sporządzenia APD, notariusz może GO sporządzić dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie dokonane na koszt osoby zainteresowanej.

Jaki jest koszt sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Na koszt sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia składają się następujące opłaty: taksa notarialna ustalana na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej oraz taksa za wypisy aktu. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem za sporządzenie APD, uzupełniającego APD w zakresie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne maksymalna stawka wynosi 50 zł. Natomiast za sporządzenie protokołu dziedziczenia maksymalna stawka wynosi 100 zł, a za sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł. Taksa notarialna za wypisy aktu wynosi 6 zł netto (7,38 zł brutto) za każdą rozpoczętą stronę. Ponadto dolicza się także podatek VAT według stawki 23 % oraz opłatę za wpis do Rejestru Spadkowego w wysokości 5 zł. Zapraszamy do kontaktu z nami oraz do śledzenia naszych mediów społecznościowych.

Gurbisz Łagocki

Kancelaria Radcy Prawnego Karolina Michalska

 

Zapoznaj się także z innymi artykułami o podobnej tematyce:

Do spraw spadkowych stosuje się prawo z chwili śmierci spadkodawcy nawet Kodeks Napoleona