Wadium według nowego PZP

Cel ustanowienia wadium w postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia publicznego.

Normy prawne ustawy Prawo zamówień publicznych nie definiują instytucji wadium, które jest wnoszone w toku postępowania w sprawie udzielenia zamówienia przez wykonawców. Regulacja dotycząca wadium została zawarta w art. 70 (4) ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
Wadium stanowi zastrzeżenie, że wykonawca, aby wziąć udział w postępowaniu musi uiści na rzecz zamawiającego określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty. Tym samym, w przypadku, gdy wykonawca, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, uchyla się od zawarcia umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego, zamawiający ma prawo pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. W związku z powyższy, w postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia publicznego wadium pełni funkcje pewnego zabezpieczenia zamawiającego przed niewłaściwym, a także niezgodnym z przepisami ustawy Pzp zachowaniem wykonawcy, do momentu kiedy jest on związany ofertą.  Najprościej ujmując, wadium stanowi pewne finansowe zabezpieczenie interesów zamawiającego przed nieprawidłowymi czynnościami wykonawcy. Artykuł PZP: Wadium według nowego PZP jest częścią serii o Prawie zamówienień publicznych.

Fakultatywny charakter wadium

W odróżnieniu do przepisów ustawy Pzp z 2004 r., regulacje nowego Pzp nie obligują zamawiającego do tego, aby nakładał na wykonawców obowiązek złożenia wadium w celu przystąpienia do postępowania przetargowego. Ustawodawca umożliwił zamawiającemu swobodne podejmowanie decyzji w zakresie, czy będzie wymagał od wykonawców wniesienia wadium. Przepisy Pzp zostały zmienione w tej materii zarówno na korzyść wykonawców, jak i zamawiających. W nowej rzeczywistości prawnej zamówień publicznych wykonawcy nie muszą obawiać się, czy posiadają odpowiednie środki pieniężne, aby zabezpieczyć interes zamawiającego, w przypadku, gdy odstąpiono od obowiązku wnoszenia wadium. Na bazie uprzednio obowiązujących przepisów zamawiający byli zobligowani do wymagania wadium w konkretnej wysokości, a ponadto do przeprowadzania szczegółowej analizy, czy wadium zostało złożone w odpowiedniej formie, jego treść jest prawidłowa, bądź np. czy na gwarancji wadialnej złożyły podpis osoby, które są umocowane do reprezentacji banku.

Wysokość wadium w postępowaniach ponadprogowych oraz podprogowych.

W uprzednio obowiązujących przepisach ustawy Pzp zamawiający nie posiadali swobody, co do ustalania obowiązku wnoszenia wadium. Wskazano w nich wprost, że zamawiający byli zobowiązani do wprowadzenia obowiązku wpłaty wadium tylko w postępowaniach ponadprogowych, a ponadto w wysokości nie wyższej niż 3 % wartości zamówienia. Tym samym, w postępowaniach podprogowych finansowy interes zamawiającego nie był zabezpieczony w formie wadium. W regulacjach nowego Pzp ustawodawca dokonał wielu modyfikacji poprzez ustanowienie, że w postępowaniach podprogowych zamawiający może wymagać wadium oraz obowiązku określenia wysokości wadium w zależności od wartości postępowania. Odnosząc się do zmian ustawy Pzp, w postępowaniach, których wartość jest równa, bądź przekracza kwoty progów unijnych wysokość wadium nie może być wyższa niż 3% wartości zamówienia. Natomiast w postępowaniach, których wartość nie przekracza progów unijnych  zamawiający nie może ustalić wysokości wadium wyższej niż 1,5 % wartości zamówienia. Warte podkreślenia jest, że w sytuacji, gdy zamawiający dokonał podziału zamówienia na części, winien ustalić wysokość wadium dla poszczególnej części zamówienia.

Formy wadium

Zamawiający w dokumentacji postępowania zawiera zapis, w którym wskazuje w  jakiej  postaci oraz na jaką kwotę będzie wnoszone wadium. Natomiast, wykonawca dokonuje wyboru, w jakiej formie złoży wadium.  Dopuszczalne formy wadium zostały określone w regulacji art. 97 ust. 7 nowego Pzp.

Mając na uwadze treść wskazanego przepisu, wykonawca może wnieść wadium w następujących formach:

• pieniądzu;
• gwarancjach wadialnych;
  
• gwarancjach ubezpieczeniowych;
  
• poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U. Z 2019 r. poz. 310, 836 i 1572) .

W sytuacji, gdy wykonawca zdecyduje się na złożenie wadium w pieniądzu powinien dokonać jego wpłaty na rachunek bankowy  zamawiającego, zaś zamawiający przechowuje wadium na tym rachunku.

Ustawodawca w art. 97 ust. 10 nowej pzp zawarł istotną regulacje, zgodnie z którą w przypadku, gdy wadium jest wnoszone w formie gwarancji lub poręczenia, wykonawca przekazuje zamawiającemu oryginał gwarancji lub poręczenia, w postaci elektronicznej.

Na jakim etapie postępowania wykonawcy składają wadium?

Zgodnie z treścią art. 97 ust. 5 nowego Pzp wykonawcy wnoszą wadium przed upływem terminu składania ofert. Ponadto, w ww. normie prawnej wskazano, że oferta powinna być zabezpieczona wadium do dnia upływu terminu związania ofertą.  Natomiast, oferta nie musi być zabezpieczona aż do upływu terminu związania nią, w sytuacjach określonych w art. 98 ust. 1 pkt 2 i 3 nowego Pzp, czyli w przypadku, gdy zamawiający zwróci wadium w terminie 7 dni od dnia:

• zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego;
• unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia, z wyjątkiem gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia;
• złożenia wniosku przez wykonawcę w sprawie zwrotu wadium.

Warto wskazać, że przedłużenie terminu związania ofertą jest dopuszczalne tylko z jednoczesnym przedłużeniem okresu ważności wadium albo, jeżeli nie jest to możliwe, z wniesieniem nowego wadium na przedłużony okres związania ofertą.

W przepisie normy prawnej art. 226 ust. 1 pkt 14 nowego Pzp wskazano przesłanki do odrzucenia  oferty wykonawcy. Zamawiający odrzuca ofertę w przypadku, gdy:

• wykonawca nie wniósł wadium;
• wniósł je w sposób nieprawidłowy;
• nie utrzymywał wadium nieprzerwanie do upływu terminu związania ofertą;
• złożył wniosek o zwrot wadium po wyborze oferty najkorzystniejszej (z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza).

Kiedy zamawiający zwraca wadium?

Zamawiający dokonuje  zwrotu wadium z urzędu, bądź na wniosek wykonawcy. Według art. 98 ust. 1 nowego Pzp, zamawiający ma obowiązek z urzędu zwrócić wadium niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia wystąpienia jednej z następującej sytuacji:

• upływu terminu związania ofertą,
• zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego,
• unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia, z wyjątkiem sytuacji gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.

Przepisy nowego Pzp obligują zamawiającego do zwrotu wadium nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku wykonawcy:

• który wycofał ofertę przed upływem terminu składania ofert,
• którego oferta została odrzucona,
• po wyborze najkorzystniejszej oferty, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza,
• po unieważnieniu postępowania, w przypadku gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.

W jakich przypadkach zamawiający zatrzymuje wadium?

Zgodnie  z treścią art. 97 ust. 6 nowego Pzp zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, a w przypadku wadium wniesionego w formie gwarancji lub poręczenia,  występuje odpowiednio do gwaranta lub poręczyciela z żądaniem zapłaty wadium, jeżeli:

1) wykonawca w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z przyczyn leżących po jego stronie, nie złożył podmiotowych środków dowodowych lub przedmiotowych środków dowodowych potwierdzających okoliczności, oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1, innych dokumentów lub oświadczeń lub nie wyraził zgody na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 223 ust. 2 pkt 3, co spowodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej;

2) wykonawca, którego oferta została wybrana:

a) odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie,

b) nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy;

3) zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, którego oferta została wybrana.

Ustawodawca wprowadził wiele zmian dotyczących instytucji wadium. Najbardziej daleko idącą modyfikacją jest umożliwienie zamawiającemu podjęcia decyzji, co do wprowadzenia obowiązku wpłaty wadium. Na bazie przepisów nowego Pzp zamawiający nie musi wymagać od wykonawców składania wadium, wedle własnego uznania ustanawia zabezpieczenie swoich interesów finansowych. Ponadto, zamawiający przeprowadzający postępowania podprogowe, mają możliwość ustanowienia obowiązku wpłaty wadium w celu ochrony swoich interesów.

Masz pytania? Porozmawiaj z nami – kliknij tutaj.