Własność wspólników spółki cywilnej czy środki trwałe

Czyją własnością będą budynki wybudowane na nieruchomości będącej własnością jednego ze wspólników spółki cywilnej?

Przed udzieleniem odpowiedzi na tytułowe pytanie należy określić czym jest własność. Mianem prawa własności należy określić posiadające bezwzględny charakter fundamentalne prawo rzeczowe. Przepisy kodeksu cywilnego, a dokładnie jego art. 140  wskazuje wśród uprawnień właściciela prawo do korzystania z rzeczy, pobierania z niej pożytków i dochodów oraz prawo do rozporządzani rzeczą objętą własnością.

Jakim ograniczeniom podlega własność?

W swojej istocie prawo własności pomimo skuteczności wobec wszystkich, nie jest prawem absolutnym. Uprawnienia właścicielskie wynikające z art. 140 kodeksu cywilnego ograniczane
są szeregiem czynników powiązanych z przepisów obowiązującego prawa, z zasadami współżycia społecznego, jak również społeczno-gospodarczym przeznaczeniem przedmiotu własności.

Wskazane w art. 140 kodeksu cywilnego ograniczenie natury ustawowej pozostaje w związku
z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP w treści którego wskazano, że prawo własności można ograniczyć jedynie w drodze ustawy nie naruszając przy tym istoty własności. Szczególnie istotne w tym zakresie będzie ustawodawstwo prawnoadministracyjne przewidujące wiele uregulowań prawnych ograniczających prawo własności jak chociażby przepisy działu III ustawy o gospodarce nieruchomościami charakteryzujące ogólne postępowanie w sprawie wywłaszczenia nieruchomości.

W kwestii ograniczeń jakich może doznawać prawo własności na gruncie zasad współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa nadmienić należy, że wskazane klauzule generalne stanowią sformułowania niedookreślone. W związku z czym ocena czy
w konkretnej sprawie uprawnienia właściciela wynikające z jego prawa do rzeczy, podlegać będą ograniczeniom ze względu na zasady współżycia społecznego czy też społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa należeć będzie do sądu.

Omawiając własność i ograniczenia jakim podlega to prawo wskazać również należy,
że uregulowania zawarte w kodeksie cywilnym uszczuplają uprawnienia właściciela także w sferze przestrzennej poprzez wskazanie w art. 143 kodeksu cywilnego, że własność nad gruntem rozciąga się także na przestrzeń znajdującą się nad oraz pod jego powierzchnią w granicach wskazanych przez jego społeczno-gospodarcze przeznaczenie. Jednakże zgodnie z linią orzecznicza Sądu Najwyższego, który w orzeczeniu z dnia 6 stycznia 2005 roku, III CK 129/04 wskazuje, że społeczno – gospodarczego przeznaczenia nieruchomości nie wyznacza sposób,
w jaki z gruntu dotychczas korzystano, lecz wyznacza sposób, w jaki właściciel faktycznie
i potencjalnie może zgodnie ze swoją wolą z gruntu korzystać.

Znając już istotę prawa własności i wiedząc jakim ograniczeniom podlega można przejść do udzielenia odpowiedzi na pytanie stanowiące zasadniczą część tego artykułu.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28.10.2003 roku, I CK 201/02 „spółka cywilna nie jest podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, lecz jest wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników”. Oznacza to, że spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, a co za tym idzie nie może być przedmiotem praw ani obowiązków, a co więcej nie może posiadać własnego majątku.

Okoliczność wybudowania przez wspólników spółki cywilnej budynków na gruncie należących do jednego z nich nie przemawia za uznaniem ich, jako własność pozostałych wspólników, ani tym bardziej jako własność spółki. Na dodatek mając na względzie cywilnoprawną zasadę superficies solo cedit, zauważyć należy, że budynki w tej sytuacji stały się częścią składową gruntu, z którym zostały trwale połączone. Co więcej zgodnie z art. 22a ust. 2 pkt. 2 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych środkami trwałymi są również budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie.

Masz pytania? Porozmawiaj z nami – kliknij tutaj.