Wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy

Skutki wypadku przy pracy wiążą się nie tylko z większą lub mniejszą dolegliwością powstającą dla pracownika, ale również z licznymi obowiązkami i zasadami, których dopilnować powinien pracodawca. Artykuł „Wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy” jest częścią serii o Prawie pracy.

Wypadek przy pracy

Definicja wypadku przy pracy określona została w art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z nim, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Jednocześnie tożsamo z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ 1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone powyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; 2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; 3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. Nadto, za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu (katalog sytuacji wymieniony został w art. 3 ust. 3 wyżej cytowanej ustawy).
Zatem by w ogóle mówić o wypadku, łącznie muszą zostać spełnione następujące elementy zdarzenia: przede wszystkim zdarzenie musi być związane z pracą, musi być nagłe a jego przyczyna zewnętrzna, powodować musi uraz lub śmierć.

Wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy

W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany:

• podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie,
• zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym
• ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom
• niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku.

Zaznaczyć tu trzeba, że brak zawiadomienia przez pracodawcę o ww. wypadkach zaliczać się będzie do katalogu wykroczeń związanych z BHP. W myśl art. 283 § 1 k.p., kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób – podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Niezawiadomienie o wypadku uregulowane zostało także w art. 221 Kodeksu karnego, zgodnie z którym kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub nie przedstawia wymaganej dokumentacji, podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

• prowadzić rejestr wypadków przy pracy
• przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat

Jednocześnie delegacja ustawowa kodeksu pracy odsyła nas do m.in. do rozporządzenia Rady Ministrów określającego sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania, a także zakres informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy oraz określającego skład zespołu powypadkowego.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 lutego 2018 r. (sygnatura akt: IV SA/Po 682/17), w którym WSA wskazał, że „Realizacja przez pracodawcę obowiązku wynikającego z art. 234 § 1 k.p. w zakresie ustalenia w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, czy wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy, dotyczy powołania zespołu powypadkowego. Oznacza to, że pracodawca nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania kwalifikowania zdarzenia wypadkowego dotyczącego pracownika przy uwzględnieniu pojęć zawartych w art. 3 ust. 1, 2, i 3 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy (…)”.

Następnie po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy ma za zadanie sporządzić (nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku) – protokół powypadkowy.

Jednocześnie Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór statystycznej karty wypadku przy pracy, uwzględniając dane dotyczące pracodawcy, poszkodowanego, wypadku przy pracy, a także jego skutków oraz sposób i terminy jej sporządzania i przekazywania do właściwego urzędu statystycznego. Statystyczną kartę sporządza się na podstawie zatwierdzonego protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, albo na podstawie karty wypadku, w których stwierdzono, że wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy.

Na zakończenie warto dodać, że kolejnym obowiązkiem pracodawcy, uregulowanym w kodeksie pracy jest dokonywanie systematycznej analizy przyczyn wypadków przy pracy, i na podstawie wyników tych analiz stosowanie właściwych środków zapobiegawczych. Poza tym to na pracodawcy spoczywa także obowiązek ponoszenia kosztów związanych z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków.

Masz pytania? Porozmawiaj z nami – kliknij tutaj.

 

Podstawa prawna:

• art. 234, 236, 237, 283 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 z późn. zm.),
• art. 221 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1444 z późn. zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 14, poz. 80 z późn. zm.),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870).