Zasiedzenie nieruchomości – ABC wnioskodawcy

Od kilku lat na rynku obserwujemy gwałtowny wzrost cen nieruchomości, które w czasach galopującej inflacji stanowią lokatę kapitału i zabezpieczenie na przyszłość. Najczęściej spotykanym sposobem nabycia prawa własności jest umowa, jednakże może warto pomyśleć o uregulowaniu stanu prawnego posiadanych gruntów? Jednym z takich rozwiązań jest zasiedzenie.

 

Czym jest zasiedzenie nieruchomości?

Zasiedzenie  nieruchomości jest jednym ze sposobów nieodpłatnego nabycia prawa własności ex lege (z mocy prawa) na skutek długotrwałego samoistnego posiadania nieruchomości. Warunkami koniecznymi do zasiedzenia są:

– nieprzerwane posiadanie nieruchomości jako posiadacz samoistny (oznacza to traktowanie siebie jako właściciela i manifestowanie wobec innych swojego władztwa nad nieruchomością np. opłacanie podatków i innych opłat, rozporządzanie gruntem),

– upływ czasu (20 lat w przypadku dobrej wiary czyli usprawiedliwionego w danych okolicznościach przekonania posiadacza, że przysługuje mu prawo własności nieruchomości lub 30 lat w przypadku złej wiary).

Stosownie do treści art. 176 Kodeksu cywilnego, w pewnych sytuacjach do okresu posiadania  można doliczyć okres posiadania poprzednika prawnego np. w przypadku spadkobierców.

 

Jak wygląda postępowanie sądowe o zasiedzenie nieruchomości?

Należy nadmienić, że postępowanie sądowe w sprawie o zasiedzenie nieruchomości prowadzone jest w trybie nieprocesowym, a wydane orzeczenie ma charakter deklaratoryjny tzn. potwierdza fakt nabycia własności nieruchomości przez wnioskodawcę lub wskazaną przez niego osobę.

W związku z powyższym, aby zainicjować postępowanie należy złożyć wniosek o stwierdzenie zasiedzenia własności do właściwego sądu ze względu na miejsce położenia nieruchomości.

Na gruncie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego do zgłoszenia takiego wniosku uprawniony jest każdy zainteresowany (art. 609 kpc).

Jak wynika z ww. przepisu wnioskodawca zobligowany jest wskazać innych zainteresowanych w sprawie uczestników postępowania (najczęściej dotychczasowego właściciela lub jego spadkobierców), w przeciwnym razie sąd wezwie ich do udziału poprzez ogłoszenie. Jeśli w terminie wskazanym w ogłoszeniu nikt się nie zgłosi albo zgłaszający się nie wykaże własności, sąd stwierdzi zasiedzenie, jeżeli zostało ono udowodnione (art. 610 kpc).

Do wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości należy dołączyć wszystkie dowody wskazujące na samoistne jej posiadanie przez wymagany okres. Należy dołączyć przykładowo: wypis i wyrys z ewidencji gruntów i budynków (o ile ich uzyskanie przed złożeniem wniosku będzie możliwe), odpis księgi wieczystej (o ile była założona), mapy, odpisy aktów zgonu, wszelkie dokumenty i zaświadczenia od organów podatkowych, decyzje administracyjne, zaświadczenia o objęciu gruntów postępowaniem uwłaszczeniowym w przypadku braku księgi wieczystej. Warto także zgłaszać wnioski dowodowe z przesłuchania świadków.

 

Jakie są koszty zasiedzenia?

Zainteresowany złożeniem wniosku o zasiedzenie musi liczyć się z kosztami, które poniesie w związku z postępowaniem. Nadmienić należy, iż koszty te zależą od wielu czynników m.in. złożoności danej sprawy.

Aby sprawie został nadany bieg konieczne jest uiszczenie wpisu od złożenia wniosku, który zgodnie z art. 40 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie pobiera się opłatę stałą w kwocie 2000 złotych. Jednakże z uwagi na trudną sytuację majątkową, rodzinną, czy zdrowotną wnioskodawcy istnieje możliwość skorzystania z instytucji zwolnienia od kosztów sądowych.

Do powyższej kwoty należy doliczyć wszelkie opłaty skarbowe ponoszone w celu uzyskania niezbędnych zaświadczeń i dokumentów urzędowych np. wypisów, wyrysów czy map.

Ponadto w trakcie postępowania mogą wystąpić dodatkowe wydatki na koszty sporządzenia przez biegłego opinii zleconej przez sąd odnośnie np. ustalenia przebiegu granic posiadania gruntu.

W przypadku, gdy wnioskodawca nie wskaże osób zainteresowanych w sprawie, konieczne jest również poniesienie kosztów ogłoszenia o toczącym się postępowaniu.

Jeżeli wnioskodawca zamierza skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, do powyższych kosztów powinien doliczyć wynagrodzenie radcy prawnego czy adwokata. Stawki te są bardzo zróżnicowane, jednakże ich dolna granica została określona w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie czy radców prawnych. Stawki te zależne są od wartości nieruchomości.

Po uzyskaniu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu zasiedzenia własności nieruchomości trzeba liczyć się z obowiązkiem zapłaty podatku w wysokości 7% podstawy opodatkowania czyli czystej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów ustalonej według stanu w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego czyli uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu zasiedzenia. Jednakże od podstawy opodatkowania odejmuje się wartość nakładów dokonanych na przedmiot zasiedzenia rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia oraz wartość budynku znajdującego się na gruncie, stanowiącego przedmiot zasiedzenia jeżeli został wzniesiony przez osobę nabywającą nieruchomość przez zasiedzenie.

Jeżeli potrzebują Państwo porady związanej z powyższą tematyką, zapraszamy do kontaktu z nami oraz do śledzenia naszych mediów społecznościowych.

Gurbisz Łagocki

Kancelaria Radcy Prawnego Karolina Michalska

 

Zapoznaj się z także z podobnymi artykułami: Zasiedzenie a przekształcenie spółki